Nintendo wankelt nog niet, maar voelt hete adem van Apple [Opinie]

Er waait een frisse wind in gameland sinds Apple met de iPhone en iPod touch gamen op de mobiele telefoon aanzwengelde. De vraag zingt rond of producenten van handhelddevices zoals Nintendo en Sony bang moeten zijn voor Apple. Uit onderzoek blijkt dat in de Benelux meer mensen ‘mobiele games’ spelen op het Apple iOS-platform dan op de Sony PSP. Wel ligt het bedrijf van Steve Jobs nog ver achter op Nintendo. In de VS is dat inmiddels wel anders. Hoe kijken deskundigen aan tegen Apples opmars in de gamewereld?

Nintendo’s CEO Satoru Iwata noemde in mei van dit jaar Apple ‘de vijand van de toekomst’. Na, naar eigen zeggen, Sony te hebben verslagen, is het bedrijf van Steve Jobs de volgende eindbaas die Nintendo tegenover zich ziet.

‘Sony heeft de boot gemist’

Dat Sony stilletjesaan naar de reservebank opschuift, blijkt niet alleen uit de woorden van Iwata. De cijfers liegen er niet om. Uit Newzoo’s International Gamers Survey 2010, dat afgelopen september gepresenteerd werd, blijkt dat 2,8 miljoen Nederlanders ‘mobiele games’ spelen op Nintendo DS of DSi tegenover 800.000 en 600.000 op iDevices van Apple (iPhone, iPod touch of iPad) en de PSP van Sony. In België zijn die cijfers respectievelijk 1,5 miljoen, 600.000 en 500.000. In de VS liggen de verhoudingen heel anders. Daar is Sony ruim voorbijgestreefd (achttien miljoen gamers), en hijgt Apple in de nek van Nintendo (40 miljoen om 41 miljoen).

Ook Joni Philips (eindredacteur van gamed.nl), David Nieborg (gameonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam) en gameontwikkelaar Martijn Boomsma van thePharmacy geven alledrie aan dat Sony min of meer ‘de boot gemist’ heeft. Philips: ‘Sony heeft geen bepalende handheldfranchise en ze hebben een klein marktaandeel. En zal zich dus ongetwijfeld zorgen maken.’ Volgens Nieborg staat Sony op achterstand doordat het van oorsprong een technologiebedrijf is. ‘Het bedrijf is bezig met de vraag hoe ze technologie kunnen blijven pushen. De PSP is volledig ingehaald door iDevices.’

‘Nintendo krijgt serieuze concurrentie van Apple’

Nintendo moet volgens sommigen op zijn hoede zijn, maar is nog volop in de strijd. Peter Warman, directeur van Newzoo, stelt in een persbericht over de International Gamers Survey 2010: ‘De groei in de cijfers van de iPod touch kan een teken zijn dat Apples mobiele devices steeds meer gezien worden als gameplatform. Jongeren lijken de iPod touch nu zelf te kopen na hun eerste ervaring op de iPhone of iPod van hun ouders. De claim van Steve Jobs dat hij vijftig procent van de mobiele gamemarkt in handen heeft, is wat voorbarig, maar dat Apple een serieuze concurrent is voor Nintendo, blijkt duidelijk uit de cijfers.’

Martijn Boomsma merkt vanuit de ontwikkelmarkt een lichte verschuiving van Nintendo DS/DSi naar de iDevices. ‘Wij werken veel met kinderen in testpanels en zien steeds vaker dat ze de iPhone, iPod touch of iPad gebruiken, waar het vroeger de Nintendo DS of DSi was.’ Nieborg daarentegen gelooft niet dat met de huidige prijsstelling van bijvoorbeeld de iPad ouders snel daarvoor zullen kiezen. ‘Maar stel dat de prijs van de iPad rond de tweehonderd euro gaat komen, dan vliegt die de winkel uit. Ik kan me voorstellen dat we dat gaan meemaken.’

‘Nintendo en Apple vullen elkaar aan’

Volgens de onderzoeker is het belangrijk te beseffen dat Nintendo en Apple fundamenteel andere bedrijven zijn en dat ze daardoor moeilijk écht te vergelijken zijn. ‘Apple ontwerpt hardware. Ze scheppen kaders en controleren platforms. De apparaten zijn niet primair ontworpen als gameplatform. Dat werkt door in het apparaat.’ Hij noemt de apparaten van Nintendo en Apple complementair, de doelgroepen niet volledig hetzelfde. ‘Nintendo’s strategie is mensen verbazen, verwonderen, verrassen. Dat zit in het DNA.’

Ook Philips schetst Nintendo als een vernieuwend bedrijf. ‘Nintendo hoeft zich geen zorgen te maken. Zelfs met de concurrentie van Apple domineren ze de handheldmarkt. Sinds de oprichting in 1989 weet het dat winst en innovatie twee belangrijke pijlers zijn. Ze zijn dan ook nooit tevreden over hun producten en bedenken steeds nieuwe dingen. Terwijl ze toch de kosten laag houden. Zo komen ze nooit in de problemen, ook al zouden hun producten slecht verkopen.’

Toch ziet hij de iPhone qua aantal verkochte apparaten als concurrent voor Nintendo. ‘We hebben echter geen goed beeld op de verkopen van de games. Het is momenteel onmogelijk in te schatten hoeveel de iPhone-games echt opbrengen. Apple moet doorzichtiger worden eer we kunnen zeggen of Apple een echte contender wordt wat betreft omzet. Qua speeltijd is het echter sowieso een contender.’

‘Door iPhone weer ruimte voor kleine, originele games’

En dus blijven Nintendo en ook Sony de strijd aangaan. Philips: ‘Ze proberen dezelfde studio’s aan te spreken als die Apple ondersteunen. Met DSiWare en PlayStation Mini’s lanceerden ze beide een systeem dat het gemakkelijker maakt voor kleine ontwikkelaars om games te maken voor hun apparaten. Het lijkt alleen niet de beste strategie, want hierdoor verliezen ze het unieke karakter van de handheld. De handhelds scoren juist met lange games als Pokémon en Monster Hunter. Dit zijn spellen die je niet krijgt op de iPhone.’

Aan de kant van iDevices is er ook beweging. Zo bracht Apple het netwerk GameCenter uit. Nieborg: ‘Het concept is heel slim. Maar hadden ze het niet met bestaande netwerken kunnen doen?’ Ook Philips vindt het een goed initiatief. Hij geeft echter aan dat het iets is waarvan je de impact pas kunt meten als Apple met zijn volgende hardware komt. Wat wellicht interessanter is, is dat met de komst van games op smartphones nieuwe genres komen bovendrijven. ‘Er komen innovatieve spelconcepten als Doodle Jump en We Rule. Ik vind het goed dat met een nieuw apparaat gekeken wordt naar de mogelijkheden ervan.’ Volgens Nieborg siert het de industrie dat niet alleen grote bedrijven er bovenop zitten en zo hun stempel drukken op de markt.

Ook Philips vindt dat positief. ‘Er is weer ruimte voor kleine, originele games en dat is al even geleden. Het is heel duur om te ontwikkelen voor de Wii, PS3 en de Xbox 360. Daardoor kiezen ontwikkelaars eerder voor sequels waarvan het succes verzekerd is. Op de iPhone en iPod touch is dat niet nodig, want het is veel goedkoper.’ Hij merkt dat er bij gamers positief gereageerd wordt op gamen op iDevices. “Er is meer innovatie. Grote ontwikkelaars zijn telkens maar in beperkte mate positief omdat ze niet al te grote risico’s willen nemen. Op smartphones is dat geen probleem, zeker niet voor kleine studio’s. In de App Store zie je dan ook meestal games slagen die iets totaal anders doen.”

‘Scheidslijn tussen apps en games wordt duidelijker’

Die apps heeft Nieborg nog niet ontdekt. Hij vindt dat er meer gedaan kan worden met de nieuwe gamevormen. ‘Er zijn nog geen games geweest op de iDevices dat ik dacht: wauw, dit is iets dat ik nooit eerder meegemaakt heb. Het ontstijgt het spelletjesgehalte niet altijd. Het zou tof zijn als de games een diepere laag krijgen. Games die verder gaan en die ingaan op politiek of maatschappelijke issues. Omdat het zo’n open platform is, kan er meer dan bij klassieke devices. Je kunt een game gratis maken, games lanceren vanuit politieke partijen of goede doelen of over de financiële crisis. Het zou goed zijn als maatschappelijke instellingen of kunstenaars er iets mee zouden gaan doen en er meer ‘serious games’ zouden ontstaan.’

De Nederlandse gameontwikkelaar thePharmacy merkt juist dat de games voor Apple steeds complexer worden. Martijn Boomsma: ‘De eerste games waren kleine, casual spelletjes die je kon spelen op je iPhone.’ Maar de scheidslijn tussen apps en games begint zich steeds duidelijker af te tekenen, zegt hij. ‘De grens wás heel onduidelijk. Eerst was het vaak een casual game met een marketingboodschap. Nu zijn het complete, betaalbare games, zoals Civilisation. Die kost in de App Store acht euro. Hetzelfde geldt voor Red Alert, die game kost tien dollar.’

Is het voor ontwikkelaars wel interessant om games te ontwikkelen voor mobiele devices als er zo weinig voor betaald wordt? ‘Het fantastische aan de App Store is dat er geen fysieke distributie nodig is. Je draagt een evenredig deel van wat je verkoopt af aan Apple en je sluit tussenpersonen uit. Dat maakt het voor ons ontwikkelaars interessanter.’

De volgende generatie

Als gameontwikkelaar werkt het spelen op een iPad vernieuwend. ‘Als je ermee bezig bent, ga je vanzelf ‘out of the box’-denken. Het scherm van de iPad is groter dan een ‘gewone’ handheld console, dus je kunt er meer op kwijt. Ook heeft het een betere resolutie en ben je als ontwikkelaar vrijer in hoe groot een spel kan zijn. We focussen ons niet op de apparaten die er al zijn, maar denken een stap vooruit en kijken naar de volgende generatie iPads. Dat moet je doen als ontwikkelaar.’

Philips denkt dat de verschillen tussen iDevices en ‘klassieke’ devices pas de volgende generatie écht duidelijk worden. ‘Je zult meer digitale games krijgen en je zult meer unieke features zien, zoals 3D, die de smartphones niet bieden. Bij Sony verwacht ik dat ze met hun volgende PlayStation Portable juist meer de smartphonekant opgaan. Er zijn veel geruchten over een PlayStation Phone van Sony Ericsson, die wel eens sterk op de iPhone en andere smartphones zou kunnen lijken.’ Nieborg denkt dat die move van Sony ‘veel te laat’ komt.

En dat gamen in 3D, dat kan waarschijnlijk vanaf begin 2011. Nieborg: ‘Nintendo komt met de 3DS: zonder brilletje 3D spelen op een nieuw apparaat. Die ervaring is niet mogelijk met iDevices en dus loopt Nintendo weer voorop. En dat doen ze met techniek die betaalbaar is. Dat vind ik echt heel knap.’ Hij ziet de lancering van de Nintendo 3DS als ijkmoment. ‘Dat zal februari of maart zijn. Dan wordt het spannend. Zijn mensen bereid meer te betalen? Je moet de aandelenkoers in de gaten houden. Gaat het goed, dan heeft Nintendo laten zien dat het het nog kan.’